 İrfan əhli Mirza Cavad Məliki Təbrizinin dediklərindən: Əxlaqda sədaqət və xalis niyyətə sahib olmaq incə, tükdən nazik bir məsələdir. Hətta böyük şəxsiyyətlər də bu məsələdə yolu sapmış, illər keçdikdən sonra qeyri-xalis ibadət etdiklərini anlamışlar. Böyük şəxsiyyətlərdən biri haqqında belə bir hekayət nəql olunub: Bir şəxs camaat namazında birinci sırada namaz qılar və buna sevinərdi. Bir gün müəyyən səbəbdən ikinci sırada namaz qılmalı olur. O, ikinci sırada durduğuna görə utanır. Beləcə otuz il müddətində "birinci sırada durmaq" üçün (yəni "riya" üzündən) camaat namazında iştirak etdiyini anlayır və həmin müddətdə qıldığı namazların qəzasını yerinə yetirir. Qardaşım! O zəhmətkeş alimə bax! Onun şəxsiyyətini arayıb təhqiq et! O, hətta pişnamaz da olmayıb. Camaat namazında birinci sırada durmasının səbəbini anladı və özünü ədəbləndirdi. Qeyri-xalis niyyətlə qıldığı namazların qəzasını yeirinə yetirdi. Böyük şəxsiyyətlərin bu məsələyə necə yanaşdığını xatırla! Xalis niyyətə sahib olmağın böyüklüyünü anla! Ramazan ayında və digər təbliğ zamanlarında din alimlərinin vəzifəsi pişnamaz olmaq və moizə etməkdir. Nəfslə uzun-uzadı mübarizədə əxlaqi keyfiyyətlərini möhkəmləndirmiş, nəfs istəklərinə uymayan şəsx xalis niyyət məsələsinə son dərəcə önəm verməldir. Xüsusilə də moizə etmək çox əhəmiyyətli məsələdir. Heç bir əməl ondan üstün ola bilməz. Onun faydalarını saymaqla qurtarmaz. Pişnamaz və moizə edənin ilk növbədə pak niyyətə sahıb olması lazımdır. Əks-təqdirdə onun bəlasından yaxa qurtarmaq olmaz. İnsan öz niyyətini sınaqdan keçirməli, hansı məqsədlə camaatı haqq yola dəvət etdiyini anlamalıdır. Məqsəd dinə xidmət etməkdirsə, moizə etmək olar. Əgər niyyət nəfsani istəklərdən doğubsa və ya saflığı aydın deyilsə, moizə tərk olunmalıdır. Qiymətli gövhər sayılan "ixlas"a yiyələnmək lazımdır. Allah-taala belə bir hədəf uğrunda həqiqi zəhmətə qatlanan şəxsə düz yolu göstərir: "Bizim yolumuzda çalışanlara öz yollarımızı göstrərərik. Həqiqətən, Allah yaxşı əməl edənlərlədir." ("Vəl-ləzinə cahədu fina lənəhdiyənnəhum subuləna və innəllahə ləməəl-muhsinin" - "Ənkəbut”, ayə: 69) Pişnamaz olmaq istəyi nəfs istəkləri ilə yan-yana qoyulsa onun saflıq dərəcəsi müəyyən olar: Niyyətin "camaat namazına imamlıq" şərəfənə nail olmaqdır, yoxsa Allahın razılığını əldə etmək?! İqtida edənlərin sayının azalması, alim və tələbələrin namazda iştirak etməməsi sənin pişnamaz olmaq istəyini azaldırmı? Eyni zamanda yüksək rütbəli, böyük şəxslrin namazda iştirakı səni sevindirirmi? Böyük şəxslərin namazda iştirakı, iqtida edənlərin sayının çoxluğu səni sevindirir. Sən isə sevincini dini marasimlərin genişlənməsi, dinin yayılması, savabın çoxalması ilə bağlayırsan. Aman bu bahanələrin, bu hiylələrin əlindən! Əgər dinə xidmət etmək niyyətində sədaqətli olub-olmadığını bilmək istəyirsənsə, buna diqqət et: Fərz et ki, pişnamazı olduğun camaat namazında bir-iki nəfər iştirak etsə də, onun savabı izdihamlı camaat namazının savabından çoxdur. Belə olduğu təqdirdə bir-iki nəfərin iştirakı ilə bərpa olan camaat namazını sevəcəksən, yoxsa digərini? Fərz edək ki, pişnamaz olacağın yerdə başqası bu iş üçün önə çıxır. Bunu da bilirsən ki, onun arxasında qələnan namaz camaatda daha güclü təəssürat yaradacaq. Belə olduğu təqdirdə onun pişnamaz olması, sənin pişnamaz olmağından önəmli deyilmi? Yoxsa yenə də, o məsciddə pişnamaz olmağa can atacaqsan? Yenə də nəfs bəhanə gətirib desə ki, "camaat namazının dinin yayılmasında əhəmiyyətini bilirəm, pişnamaz olmaqla onun savabını əldə etmək istəyirəm, belə bir sabab uğrunda rəqabətə dəyər", amandır, nəfisini sınamamış (dediklərində sədaqətini müəyyən etməmiş) belə bəhanələrə aldanma! Camaatla bir sırada durub pişnamaza iqtida etmək dinə xidmət sayıldığı halda, hansı düşüncəyə əsasən pişnamaz olmaq istəyirsən?!
|
